Anonim Şirket Kuruluşu

Dr. Ali Tolga Erendaç

Bu bilgilendirme notumuzda anonim şirket kurulmasının aşamaları ile sonuçları hakkında genel bir bilgilendirme yapılacaktır.

1. Anonim Şirket Kuruluş Türleri

Anonim şirketin iki tür kuruluş şekli vardır. “Kurucu”, pay taahhüt edip esas sözleşmeyi imzalayan gerçek ve tüzel kişilerdir.

(a) Ani kuruluş; şirketin kurucuların kanuna uygun olarak düzenlemiş bulunan, sermayenin tamamını ödemeyi şartsız taahhüt ettikleri esas sözleşmede anonim şirket kurma iradelerini açıklamalarıyla kurulmasıdır (TKK m. 355/1). Ani kuruluşta kurucuların taahhüt ettikleri sermayesinin tamamı nakit paradan oluşması halinde “basit ani kuruluş” söz konusudur. Para dışında menkul veya gayrimenkullerin sermaye konulması halinde ek bazı işlemler yapılması gerekeceğinden “nitelikli (mevsuf) ani kuruluş” söz konusu olur.

(b) Halka arz taahhüdü yoluyla kuruluş diğer bir tür olup, Sermaye Piyasası Kanunu hükümlerine tabidir.

2. Anonim Şirket Kuruluş Aşamaları

Ani kuruluşun basit şekilde yapılması halinde işlem aşamaları şu şekildedir:

• Öncelikle şirket esas sözleşmesi, tek kişilik şirketin kurulması söz konusuysa esas taahhütname yazılı olarak hazırlanır.  Esas sözleşme MERSİS üzerinden girilecek bilgiler ile bu sistemde hazırlanır. Kurucuların vergi numarasının alınmış olması ve MERSİS sistemine tanıtılmış olması gerekir. MERSİS üzerinden yapılan başvuru üzerine Ticaret Sicili Müdürlüğü’nden randevu alınır.

• Şirket Bakanlık iznine tabi ise Bakanlık izni alınır. Kuruluş izni; Ticaret Bakanlığınca yayımlanan Anonim ve Limited Şirketlerin Sermayelerini Yeni Asgari Tutarlara Yükseltmelerine ve Kuruluşu ve Esas Sözleşme Değişikliği İzne Tabi Anonim Şirketlerin Belirlenmesine İlişkin Tebliğ’de sayılan şirketlerin kuruluşu izne tabi, bu sayılanlar dışındakilerin kurulması ize izne tabi değildir. Tebliğ’de sayılan şirketler şunlardır; bankalar, finansal kiralama şirketleri, faktoring şirketleri, tüketici finansmanı ve kart hizmetleri şirketleri, varlık yönetim şirketleri, sigorta şirketleri, anonim şirket şeklinde kurulan holdingler, döviz büfesi işleten şirketler, umumi mağazacılıkla uğraşan şirketler, tarım ürünleri lisanslı depoculuk şirketleri, ürün ihtisas borsası şirketleri, bağımsız denetim şirketleri, gözetim şirketleri, teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketleri, Sermaye Piyasası Kanununa tabi şirketler ile serbest bölge kurucusu ve işleticisi şirketlerin kuruluşları ve esas sözleşme değişiklikleri Bakanlığın iznine tabidir. Ayrıca özel kanuna tabi banka, aracı kuruluş gibi kurumların tabi oldukları BDDK, SPK, EPDK gibi düzenleyici otoritelerden kuruluş ve faaliyet izni alması gerekir.

• Sermaye kısmen ya da tamamen banka hesabına ödenir. Banka, henüz tüzel kişiliği kazanmamış olsa bile yeni kurulanacak olan şirket adına hesap aça ve sermaye tutarını hesapta blokeye alır.  Uygulamada bazı bankalarca yeni kurulacak şirket adına hesap açarken kurucular ad ve hesabına hareken eden kişilerin temsil belgesi (vekaletnamesi) kabul edilmemekte kurucuların bizzat gelmesi talep edilebilmektedir. Uysa yeni kurulacak şirket adına hesap açılması temsilin yasak olduğu bir işlem olmadığı için vekaletname ile işlem yapılmasını reddetmek yanlış bir uygulamadır. Özellikle kurucunun tek ortak bir yabancı bir şirket olduğu durumlarda vekaletname ile işlem yapılması kaçınılmaz olacaktır.

• Bütün kurucuların esas sözleşmedeki imzaları noterce veya Ticaret Sicil Müdürlüğü’nde onaylanır. Bu şekilde yeni TTK’da öngörülmüş olan “ön şirket” kurulmuş olur. Ön şirket şirketin tesciline kadar devam edecek bir süreci ifade etmektedir.

• Gerekli belgeler ile birlikte Ticaret Sicil Müdürlüğü’ne gidilir ve esas sözleşmenin tamamı ticaret siciline tescil edilir. Başvuru evrakları içinde bankadan sermayenin ödendiğini gösteren yazı (bloke yazısı) alınarak Ticaret Sicil Müdürlüğü’ne verilir. Bu şekilde kuruluş tamamlanarak şirket tüzel kişilik kazanır.

• Esas sözleşmenin tamamı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde (TTSG) ilân edilir ve Sicil Müdürlüğü tarafından sicil tasdiknamesi ile yasal defterle düzenlenerek kuruculara teslim edilir.

3. Anonim Şirketin Kurulmasının Sonuçları

• Kuruluş sürecinin tamamlanıp ticaret siciline tescil edilmesiyle şirketin tüzel kişilik kazanır.
• Ticaret siciline tescille birlikte artık şirketin “batıl” ya da “yok” hükmünde sayılabilmesi mümkün olmaz. Ancak, şirketin kurulmasında kanun hükümlerine aykırı hareket edilmek suretiyle, alacaklıların, pay sahiplerinin veya kamunun menfaatleri önemli bir şekilde tehlikeye düşürülmüş veya ihlâl edilmiş olursa, yönetim kurulunun, Ticaret Bakanlığının, ilgili alacaklının veya pay sahibinin istemi üzerine şirketin merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesince şirketin feshine karar verilebilir. Bu fesih davasının, şirketin tescil ve ilânından itibaren üç aylık hak düşürücü süre içinde açılması şarttır.
• Şirketin tescilinden itibaren 2 yılın içinde bir işletme veya aynın (eşyanın), sermayenin onbirini aşan bir bedel karşılığında şirket tarafından devir alınması veya kiralanması ilişkin sözleşmelerin geçerli olabilmesi için genel kurul tarafından onaylanması ve ticaret sicilinde tescil edilmesi gerekir.

Bu dokuman Erendaç Hukuk Danışmanlık & Avukatlık tarafından hazırlanmış olup, her hakkı saklıdır.

© 2022