Kredi Borçlarının Yeniden Yapılandırılması veya Yeniden Finansmanı

Dr. Ali Tolga Erendaç

A. Giriş

Bankalardan kredi kullanan ticari veya tüketici niteliğinde müşterilerin finansal güçlük nedeniyle yükümlülüklerini yerine getirememesi ya da getiremeyecek olması nedeniyle kredi borçlarını ödeyememesi veya kredi borçlarının yeniden yapılandırılması ve yeniden finansmanına başvurulmasına uygulamada sıkça başvurulmaktadır.  Aşağıda “yeniden yapılandırılma” ve “yeniden finansman” kavramlarının hukuki niteliğini açıklayacağız.

B. Yeniden Yapılandırma

Yeniden yapılandırılma, Kredilerin Sınıflandırılması ve Bunlar İçin Ayrılacak Karşılıklara İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik[1] m. 7’de kredi borçlusunun ödemelerinde karşılaştığı veya karşılaşması muhtemel olan finansal güçlükler nedeniyle borçluya tanınan ve geri ödeme sıkıntısı çekmeyen bir borçluya tanınmayacak olan imtiyaz olarak tanımlanmıştır. Borçluya sağlanan imtiyazlar, finansal güçlük nedeniyle yükümlülüklerini yerine getiremeyen ya da getiremeyecek olan borçlu lehine kredi sözleşmesi koşullarının değiştirilmesi veya kredinin kısmen veya tamamen yeniden finanse edilmesidir[2].

Yeniden yapılandırma, borçlunun temerrüde düşmesi veya temerrüde düşme ihtimalinin oluşması nedeniyle kredi veren bankanın alacağını tahsil edebilmesi amacıyla borçlunun edim miktarında ve/veya vadesinde veya diğer şartlarında kart hamili lehine değişiklik yapılmasıdır.

Yeniden yapılandırma işlemiyle taraflar arasındaki mevcut kredi sözleşmesi şartlarında değişiklik (tadil) yapılarak, borçlunun mevcut borcunu tasfiye etmek amacıyla edimin miktarı ve/veya vadesi veya diğer şartları değiştirilir. Kredi sözleşmesinde yapılan değişiklik, borçlunun ödeme borcunun şartlarında yapılan genelde borçlu lehine değişikliktir. Örneğin borçlunun mevcut anapara ve faiz borcu azaltılabilir, işleyecek faiz oranı düşürülebilir, borcun vadesi ötelenebilir veya peşin ödeme borcu vadeli olacak şekilde değiştirilebilir.

Sözleşme değişikliği tarafların açık veya örtülü kabulünü gerektirir. Ancak, mevzuata eklenen düzenlemeler ile temerrüde düşmüş borçludan gelen sözleşme değişiklik önerisinin kredi veren tarafından kabul edilmesi zorunluluğu getirildiği dönemler olmuştur. Kart çıkaran kuruluş bakımından sözleşme değişikliğini kabul etme zorunluluğunun ilki 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nun yürürlüğe girmesinden sonra 2006 yılında geçici 4. madde ile, ikincisi 2009 yılında geçici 5. madde ile düzenlenmiştir.  Bunun dışında Finansal Sektöre Olan Borçların Yeniden Yapılandırılması Hakkında Yönetmelik[3] kapsamında yapılan finansal yeniden yapılandırma çerçeve anlaşmalarına taraf olan kredi kuruluşları bakımından, çerçeve anlaşma ile kurulan alacaklı kuruluşları konsorsiyumları tarafından borçlu ile yapılmasına karar verilen sözleşme değişikliği önerilerini kabul etme zorunluluğu bulunmaktadır.

Yeniden yapılandırma işleminde sözleşme değişikliği bozucu şarta bağlıdır. Borçlunun miktarı ve/veya vadesi değiştirilen borcuna aykırı davranması halinde kart hamili lehine tanınan kolaylıklar ortadan kalkar ve sözleşmenin değişiklikten önceki hükümleri hüküm ifade eder.

C. Yeniden Finansman

Yeniden finansman, kredi borçlusunun kredi sözleşmesinden doğan para ödeme borcunu (önceki borç) tasfiye etmek amacıyla tarafların yeni bir kredi sözleşmesi ilişkisi kurmaları durumudur. Bu yeni kredi sözleşmesi, Kredilerin Sınıflandırılması ve Bunlar İçin Ayrılacak Karşılıklara İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik m. 3/ f. 1/ b. j’de “yeniden finansman” olarak tanımlanmıştır. Bu tanıma göre yeniden finansman, mevcut kredisini ödemekte güçlük çeken veya çekmesi muhtemel olan bir borçluya bu kredinin kısmen veya tamamen ödenmesini sağlamak amacıyla yeni kredi kullandırılmasını ifade eder. Yeniden finansman kredisi kullandırmak amacıyla borçlu ile alacaklı (kredi veren) arasında kurulan sözleşme, “yeniden finansman sözleşmesi” olarak ifade edilir.

Yeniden finansman sözleşmesinin hukuki niteliği yenileme[4] (tecdid) olarak değerlendirilebilir kanaatindeyiz[5]. Yenileme, TBK m. 133 ve 134’de düzenlenmiştir. TBK m. 133/1’de yenileme bir borcun sona erdirilmesi olarak ele alınmıştır. Ancak borç ilişkisinin de bir bütün olarak yenilenmesine engel bir durum yoktur[6]. Yenileme, taraflarının yeni bir borç ilişkisi yaratarak önceki borcu sona erdirme konusunda anlaşmasına bağlıdır (TBK m. 133/ f. 1). Yeni borç ilişkisinin doğumu önceki borç ilişkisinin sona ermesine bağlıdır.

Yeniden finansman sözleşmesinin kurulması tarafların anlaşmasına bağlıdır. Mevcut kredi sözleşmesinin taraflarından birisince yapılan önerinin diğer tarafça kabul edilmesiyle kurulur. Öneri, alacaklıdan gelebileceği gibi borçludan da gelebilir. Alacaklı tarafından borcun tasfiyesine yönelik bir ödeme planı hazırlanıp borçluya gönderilmesi, alacaklının önerisi niteliğindedir. Borçlunun bu öneriyi kabul etmesiyle sözleşme kurulur. Borçlu, kendisine gönderilen ödeme planı teklifine uygun ödemeleri yapmasıyla öneriyi örtülü olarak da kabul edebilir. Sözleşme önerisinin borçludan gelmesi halinde sözleşmenin kurulması, alacaklı tarafından kredi değerlendirilmesi yapılarak önerinin kabul edilmesine bağlıdır. Borçlunun tüketici olması halinde yeniden finansman sözleşmesinin mesafeli olarak kurulması da mümkündür.

D. Sonuç

Yeniden yapılandırma işlemiyle taraflar arasında mevcut kredi sözleşmesinden ayrı yeni bir sözleşme ilişkisi kurulmaz, borçlunun mevcut borcunu tasfiye etmek amacıyla taraflar arasındaki mevcut kredi sözleşmesi şartlarında değişiklik (tadil) yapılarak, edimin miktarı ve/veya vadesi veya diğer şartları değiştirilir. Yeniden finansman işleminde ise kredi borçlusunun kredi sözleşmesinden doğan para ödeme borcunu (önceki borç) tasfiye etmek amacıyla taraflar arasında yeni bir kredi sözleşmesi ilişkisi kurulur.

---

[1]  RG, T. 22.06.2016/ S. 29750.

[2] Finansal güçlük durumları ve imtiyazlar için bkz.  BDDK 02.03.2018 tarih ve 2018/1 sayılı Genelgesi (Çevrimiçi mevzuat_0044.pdf (bddk.org.tr), 19.03.2021)

[3]  RG, T. 15.08.2018/ S. 30510.

[4] Yenileme kurumu hakkında bkz. Ahmet Kılıçoğlu, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 23. Baskı, Ankara, 2019, s. 1065; Andreas von Tuhr, Borçlar Hukuku 1-2 (Çev. Cevat Edege), Ankara, 1983, s. 653 vd.; Fikret Eren, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 24. Baskı, Ankara, 2019,  s. 1414 vd.; Haluk Nomer, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 17. Bası, İstanbul, 2018, s. 116 vd.; Hüseyin Hatemi, Emre Gökyayla, Borçlar Hukuku Genel Bölüm, 4. Baskı, İstanbul, 2017, s. 330 vd.; Kemal Oğuzman, Turgut Öz, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 16. Bası, Cilt 1, İstanbul, 2018, s. 546 vd.; Tekinay/ Akman/ Burcuoğlu/ Altop, Tekinay Borçlar Hukuku, 7. Bası, İstanbul 1993, s. 989 vd.

[5] Ali Tolga Erendaç, Kredi Kartı Sözleşmesi, 1. Baskı, Istanbul, 2021, s. 198.

[6]  Oğuzman/ Öz, Genel Hükümler C. 2, s. 546; Tekinay/ Akman/ Burcuoğlu/ Altop, a.g.e., s. 991.

Bu dokuman Erendaç Hukuk Danışmanlık & Avukatlık tarafından hazırlanmış olup, her hakkı saklıdır.

© 2021